“Bir Karikatürden Fazlası: Görünmeyen Tehlikeli ve Trans Kadınların Hayatta Kalma Mücadelesi”

Göksu Başaran 

12 Ağustos 2025

Mizah, toplumsal eleştirinin ve özgür bölgelerin biridir. Karikatürler güldürür, düşündürür, patronları tartıştırır. Biz, karikatürlerin ve mizahın sansürlenmesine karşıyız. Ancak bazı çizimlerin içinde fark edilmeyen ama çok ciddi toplumsal tazminatlar olan alt mesajlar olabilir.

Bu karikatürde aktarılan diyalog şöyle:
– “Değerli olarak Konfiçyüs 'derin olan kuyu değil, kısa olan iptir' demiş.”
– “Eee?”
– “Ne eesi… mal meydanda işte.”

İlk bakışta cinsel organ boyu ve performansı üzerine yapılan basit bir şaka gibi duruyor. Ancak daha dikkatli bir akış sahnesi farklı bir anlamsızlık sağlar.

Karikatürdeki kadın bir trans kadın olabilir.
Cinsiyet değişimi rejimi oluşmuş, vajinası sonradan oluşmuş olabilir. Ameliyatla vajinalar, tedavi olarak “neovajina” olarak değiştirilmeli ve doğal vajinalardaki gibi mukus bezlerinin görünmesi için kendi kendine ıslanmaz. Bu nedenle, cinsel ilişki sırasında kayganlaştırıcı gibi ek olarak gekir. Bu, tamamen tıbbi ve doğal bir durumdur; kişinin kadınlığını veya cinsel yaşamlarını eksiltmez.

Ancak Türkiye ve Orta Doğu gibi toplumsal cinsiyet algısının son derece katı olduğu veriler, bu durum büyük bir hassasiyet taşır. Çünkü cinsel ilişki sırasında vajinanın doğal olarak ıslanmaması, bazı erkeklerde anında “Sen trans kadın mısın?” tetikleyebilir.

Bu soru yalnızca mahremiyetin elinde değildir; aynı zamanda trans kadınların gündemi açısından hayati bir risk taşır. Böyle bir anda, ayrılıklar arasında güven ilişkisi bozulur, karşı tarafta önyargı veya öfke ortaya çıkabilir. Türkiye ve Orta Doğu'daki pek çok vaka gösterilmekte olup, bu tip olayların sorgulanması bazı yaygın şiddet olaylarına, hatta cinayetlere kadar varabilmektedir.

Sorularınız varsa ilişkinizden memnun kalacaksınız, eski partnerinizle iyi bir ilişkiye sahip olacağınızdan emin olabilirsiniz. Gizleme kararı ise tamamen hayatta kalma sakinliği refleksiyle ilgilidir; çünkü açığa çıkıyor, onu sosyal çevrede onu de bireysel yaşamda ciddi bir güvenlik tehdidini tehdit ediyor

Eğer bir yazılım bilgisi olmadan böyle bir durum ima ediyorsa, bu yalnızca bir “espri” olmaktan çıkar. Ancak tür imalar, toplumsal baskı altında yaşayan trans kadınlar için görünür bir damgalama aracına dönüşebilir. Bağlamından koparıldığında ise mizah değil, tehlikeli bir terörün yeniden üretimi olur.

Karikatür ve mizah özgür olmalıdır. Ama dualar, cinsel organ veya cinsiyet cinsiyeti üzerinden yapılan alay, ister cisgender ister trans, ister kadın ister erkek olsun, her zaman titizlikle ele alınmalıdır. Bütünüyle bu alay, toplumsal olarak risk altında yaşayan bir grupla karşı karşıya, onun mizahçının onu izleyicinin bu duyarlılığın farkında olması gekir.

Bir kare patronlar bin farklı hikaye anlatılıyor. O hikâyelerden birkaçı gülümsetir, bazılarıysa can yakar. Mizah, gerçekten özgür olmak istiyorsa; kalıcı değil, sonunda uyandıran bir dilden güç almalıdır.