Yazan: Göksu Başaran
Organ nakillerinde kan grubu uyumsuzluğu engelini azaltmaya yönelik çığır açan bir denemede, bilim insanları kan grubu A olan bir böbreği enzimsel işlemle “O” tipine dönüştürdü ve bu böbreği beyin ölümü gerçekleşmiş bir insan alıcıya nakletti. Organ ilk iki gün boyunca sağlıklı çalıştı; üçüncü günde bazı A antijenlerinin yeniden görünmesiyle bağışıklık tepkisi işaretleri izlendi. Yöntem henüz deneysel; fakat organ bekleme listelerinde adaleti ve erişimi dönüştürme potansiyeli büyük.
Ekip, böbreği perfüzyon cihazında belirli enzimlerle yıkayarak damar iç yüzeyindeki A antijenlerini geçici olarak “sildi”. Bu sayede organ, alıcının anti-A antikorları tarafından hemen hedef alınmıyor ve hiperakut reddin önüne geçilmesi amaçlanıyor. Bu hem önceki akciğer çalışmalarının devamı niteliğinde hem de böbrek için ilk insan uygulaması olarak kayda geçti.
Dönüştürülen böbrek, “enzyme-converted O (ECO)” olarak tanımlanıyor. Bu kavram, kan grubu uyumsuzluğuna bağlı reddi azaltmayı hedefliyor; ancak antijenlerin tamamen ve kalıcı biçimde yok edilmesi bugün için garanti değil. Denemede üçüncü günde antijenlerin kısmen geri döndüğü ve bağışıklık tepkisinin görüldüğü raporlandı. Dolayısıyla yöntem, geliştirme ve immünsüpresyon stratejileriyle desteklenmesi gereken bir aşamada.
Bu gelişme özellikle kan grubu uyumsuzluğu nedeniyle yıllarca bekleyen hastalar için umut verici. O grubu alıcılar genellikle daha uzun bekleme sürelerine sahip; ECO yaklaşımı bu farkı azaltabilir. Ayrıca bugünkü alıcı odaklı “desensitizasyon” uygulamaları (plazmaferez vb.) yüksek risk ve maliyet içeriyor. Donör odaklı ECO yöntemi bu yükü azaltmayı amaçlıyor.
Çalışma, ilk insan testi kapsamında ve beyin ölümü gerçekleşmiş bir alıcıda gerçekleştirildi; yani henüz rutin klinik uygulama değildir. Araştırma sonuçları Nature Biomedical Engineering dergisinde yayımlandı ve Kanada merkezli ekip (UBC) tarafından kamuoyuna duyuruldu. Sonraki adımlar arasında daha uzun izlem, kalıcılık ve güvenlik verilerinin toplanması yer alıyor.
Teknik olarak hedef, damar endoteline bağlı ABO antijenlerini enzimle parçalayarak görünmez hale getirmek. Kullanılan ortam, hipotermik veya normotermik perfüzyon sistemleri. Bu sistemler antijen yükünü saatler içinde ciddi biçimde azaltabiliyor.
Sonuç olarak, kan grubunu dönüştürüp nakletme fikri artık yalnızca laboratuvar hayali değil; insan düzeyinde ilk test başarıyla gerçekleştirildi. Ancak antijenlerin geri dönüş eğilimi ve uzun vadede reddi önleme gereklilikleri nedeniyle, bu teknolojinin klinik rutine girmesi için daha fazla veri ve optimizasyon gerekiyor. Yine de organ bekleme listelerindeki eşitsizlikleri azaltma potansiyeli nedeniyle önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor.
kaynak:
Nature Biomedical Engineering • Nature News • UBC News • Live Science • PubMed