Yazan: Göksu Başaran
İsrail Başbakanı Netanyahu, Washington’da düzenlediği basın toplantısında, ABD Başkanı Trump’ın Gazze’de ateşkesi ve nihayetinde barışı hedefleyen yirmi maddelik planını desteklediğini açıkladı.
Plan, Beyaz Saray tarafından sosyal medya aracılığıyla duyuruldu. Hamas’ın bu plana onay verip vermeyeceği belirsiz; örgüt henüz bir yanıt vermedi. Eğer kabul ederse, neredeyse kendi feshi anlamına gelecek. Zira Hamas tamamen silahsızlanmak zorunda kalacak ve savaş sonrası yönetimde hiçbir rol almayacak. Aynı durum diğer Filistinli silahlı gruplar için de geçerli.
Planın bazı maddeleri gün içinde basına sızmıştı: Hamas’ın üç gün içinde tüm rehineleri – hem hayatta olanları hem de hayatını kaybedenlerin cenazelerini – İsrail’e teslim etmesi öngörülüyor. Karşılığında İsrail, müebbet hapse mahkûm edilmiş 250 Filistinliyi ve 7 Ekim 2023 saldırılarından sonra tutuklanan 1700 Gazeliyi serbest bırakacak. Ayrıca Gazze’de gıda, içme suyu ve enerji için acil yardım hemen başlatılacak.
Hamas silah bırakacak ve Gazze yönetiminde hiçbir rolü kalmayacak. Bunun yerine “uzman Filistinliler ve uluslararası uzmanlardan” oluşan, teknokrat ve apolitik bir “geçici geçiş hükümeti” kurulacak. Bu yapı, Trump’ın “barış konseyi” olarak tanımladığı uluslararası siyasetçilerden oluşan bir yönetim kurulunun denetiminde olacak. Bu kurulda eski İngiltere Başbakanı Tony Blair de yer alacak.
Plan ayrıca Gazze’nin yeniden inşasını ve “Ortadoğu’nun rivierasına” dönüştürülmesini amaçlayan “Trump ekonomik kalkınma planı”nı da içeriyor. Ancak plana eklenen bir haritada, Hamas teslim olsa bile İsrail ordusunun Gazze’nin bir kısmını kontrol altında tutacağı görülüyor.
Rehinelerin serbest bırakılmasının ardından İsrail ordusu sarı çizginin gerisine çekilecek. Ardından Ürdün ve Mısır gibi Arap komşu ülkelerin güvenlik güçlerinden oluşan “uluslararası istikrar gücü” (ISF) devreye girecek. Bu güç, Gazze’de düzeni sağlayacak ve Filistinli polisleri eğitecek. Bu ISF göreve başladığında, İsrail ordusu kırmızı çizginin gerisine çekilecek. Ancak plan, kalıcı barış sağlansa bile İsrail ordusunun tüm Gazze boyunca bir tampon bölgeyi işgal altında tutmasına izin veriyor.
Basın toplantısında Trump, Netanyahu’nun yine bir Filistin devletine karşı olduğunu söyledi. Trump’ın yirmi maddelik planında da bağımsız Filistin devleti konusunda hiçbir somut adım yer almıyor. Geçici hükümetin zamanla Filistin Yönetimi’ne devredileceği belirtiliyor, ancak bunun için gerekli “reformların” tamamlanması şart koşuluyor. Yani PA’nın (Filistin Yönetimi) Gazze yönetimini ne zaman üstlenebileceği belirsiz. Ayrıca Trump’ın planında Batı Şeria’ya dair tek bir madde bulunmuyor.
“Netanyahu’nun plana onay verdiği açıklandı. Trump’a göre artık sadece Hamas’ın yanıtı bekleniyor. Ama birçok detay hâlâ muğlak. Örneğin planda Filistin’in ‘kendi kaderini tayin hakkından’ söz ediliyor ama bunun ne zaman, nerede ve nasıl gerçekleşeceği belirsiz. Dolayısıyla detayların netleşmesi gerekiyor ve tarafların anlaşıp anlaşamayacağı büyük soru işareti.”